بسم اللّه الرحمن الرحیم
در این مقاله نکات تازه ای که در بارهء شیخ بهایی ، از نسخه های خطی به دست آمده درج شده ، که عبارتند از:
1. شرح حال شیخ بهائى به نقل از تذکر? شمع محفل سخن تألیف سید عبداللطیف حسینى ، در آن در باره تاریخ فوت شیخ بهایی چنین آمده :
آورده‌اند که روزى شیخ در مقبرة بابا رکن الدین اصفهانى به نماز قیام داشته، آوازى از آن خاک پاک شنید که این همه غفلت چیست وقت تیقظ و بیداریست. در دل شیخ کار کرده و از همان روز دامن دل از اختلاط اهل دنیا بر چید و به خدا مشغول شد و چیزى بر نیامد که بستر بیمارى وا کشید دوازدهم شوال زندگى را وداع گفت و در ارض مقدس مشهد معلى مدفون گشت.
تاریخ واقعه او شیخ عماد الدوله ابوطالب چنین گفته:
رفت چون شیخ ز دار فانى گشته ایوان جنابش ماواى
دوستى جست زمن تاریخش گفتمش شیخ بهاءالدین واى
2. طوطى نامه شیخ بهائى اثرى مجعول، در کتابها مثنویی با نام طوطی نامه به شیخ بهایی نسبت داده شده ، در این بخش ثابت شده که این مثنوی از آنِ شیخ بهایی نبوده ، بلکه بخشی از مثنوى طاقدیس سروده ملا احمد بن مهدى نراقى است که در اشعارش «صفایی» تخلص می کرده است.
3. تفاوت مشرق الشمسین و حبل المتین شیخ بهایى دو کتاب مهم به عربى در فقه تألیف نموده به نامهاى «مشرق الشمسین» و «حبل المتین». در یکى از نسخههاى مشرق الشمسین شیخ بهایى تفاوت این دو کتابش را بیان نموده ، که در این بخش متن عبارت شیخ بهایی آمده است.
4. شیخ بهایى و میر داماد در باره رابطه شیخ بهایى با میر داماد حرفهاى زیادى زده شده است. و مناظراتى را که بین آنها اتفاق افتاده ذکر کردهاند. در این قسمت ضمن درج دو رباعی که مناظره گونه ای بین این دو بزرگوار است . اثری از میر احمد بن زین العابدین عاملى اصفهانى _ داماد میرداماد _ که در نقد بر شیخ بهایی با نام «النفحات اللاهوتیة فى العثرات البهائیة» نگاشته معرفی شده است .
5. فرزندان شیخ بهائى ، درباره اولاد شیخ بهایى تا به حال در کتابهاى شرح حال مطلبى ذکر نشده است. در این قسمت نام چند تن از فرزندان و بازماندگان شیخ با استناد به مصادر درج شده است.
6. دعا مجرب در طلب رزق و اداى دیون شیخ بهائى در شرح اربعین بعد از نقل این حدیث گوید:
یک وقتى قرض من زیاد شد تا اینکه از 1500 مثقال طلا تجاوز کرد و صاحبان قرض در درخواست مال خود سختگیرى مىکردند تا اینکه همّ و غمّ من بدان مشغول شد و از کارهایم باز مىماندم تا اینکه چند روزى بعد از نماز صبح و برخى موقع هم بعد از دیگر نمازها، این دعاها را مىخواندم،
اللهم اغننى بحلالک عن حرامک و بفضلک عن سواک.
پس خداى تعالى به زودى اسباب اداى قرض را از راههاى ناشناخته برایم فراهم نمود.[1]
در این بخش چند گره گشایی و ادای دیون که بر اثر این دعا برای عالمان اتفاق – نظیر آنچه برای شیخ رخ داده - نقل شده است.
7. مسئله عدم سهو نبى(ص) علامه محمد تقى بن مقصود على مجلسى از شاگردان شیخ بهایى است. او شرحى به فارسى بر «من لایحضره الفقیه» شیخ صدوق نوشته که به «لوامع قدسیه» یا «لوامع صاحب قرانى» معروف است. در کتاب مذکور در کتاب صلوة در بحث سهو النبى ـ که شیخ صدوق قائل بدان است ـ توضیحاتی را که شیخ بهایى که در سر جلسه درس ، در بارهء این مسئله بیان نموده اند ذکر نموده ، در این بخش درج شده است .
8. دستخطهاى شیخ بهایى، شیخ بهایى کتابهاى متعددى را به خط خود تحریر نموده که تعدادى از آنها به دست ما رسیده است. که در این بخش دو نسخه خطی که شیخ بهایی تحریر نموده و هم اکنون موجود است – فصوص الحکم ابن عربی و مجموعه ای در ریاضیات – معرفی شده است .
